Bawasiri, inayojulikana pia kama hemorrhoids, ni tatizo la afya ambalo husababisha uvimbe na maumivu katika eneo la njia ya haja kubwa (ashakum…mkundu).

Hali hii inaweza kusababisha usumbufu mkubwa na kuharibu ubora wa maisha ya mtu.

Kwenye makala hii nitakufahamisha bawasiri inasababishwa na nini, aina, na matibabu ya bawasiri ili kuchukua hatua sahihi za kujikinga na kutibu tatizo hili.

Chanzo cha Bawasiri

Bawasiri husababishwa na shinikizo kubwa kwenye mishipa ya damu inayopatikana katika eneo la haja kubwa. Sababu kuu za shinikizo hili ni pamoja na:

• Kuongezeka kwa presha kwenye eneo la tumbo wakati wa kujisaidia choo kwa muda mrefu ni moja ya sababu kuu za bawasiri.
  
  
• Kuharisha au kuvimbiwa kwa muda mrefu pia ni sababu nyingine ya bawasiri. Wakati mtu anapoharisha, kuna shinikizo kubwa kwenye eneo la haja kubwa kutokana na harakati za kujisaidia. Hali hiyo inaweza kusababisha mishipa ya damu kuvimba na kuwa bawasiri.
  
  
• Kukaa kwa muda mrefu chooni bila kujisaidia ni tabia nyingine inayoweza kusababisha bawasiri. Wakati mtu anakaa kwa muda mrefu chooni bila kujisaidia, kuna shinikizo kwenye eneo la haja kubwa kutokana na uzito wa mwili unaobebwa na kiti cha choo.
  
  
• Ujauzito na kujifungua kwa wanawake pia ni sababu ya bawasiri. Wakati wa ujauzito, kuna ongezeko la presha kwenye eneo la tumbo kutokana na ukuaji wa mtoto na mabadiliko ya homoni.
  
  
• Kutumia nguvu nyingi wakati wa kufanya kazi au kucheza michezo inayohitaji nguvu pia inaweza kusababisha bawasiri.
  
  

Aina za bawasiri

Kuna aina mbili kuu za bawasiri: bawasiri ndani (internal hemorrhoids) na bawasiri nje (external hemorrhoids).

Bawasiri ya ndani ni aina ya bawasiri inayotokea ndani eneo la haja kubwa. Kwa kawaida, haionyeshi dalili zozote za wazi na inaweza kusababisha damu kwenye kinyesi.

Hii inaweza kusababisha wasiwasi kwa watu wanaoona damu kwenye kinyesi na wanaweza kuwa na wasiwasi juu ya sababu ya damu hiyo. Bawasiri ndani inaweza kusababisha pia maumivu kidogo na kuhisi kama kuna kitu ndani ya eneo la haja kubwa.

Kwa upande mwingine, bawasiri nje ni aina ya bawasiri inayotokea nje ya eneo la haja kubwa.

Inaweza kusababisha uvimbe, maumivu, na kuhisi kama kuna kitu nje ya mwili. Uvimbe huu unaweza kuwa na ukubwa tofauti na unaweza kusababisha usumbufu mkubwa kwa mtu anayepatwa nayo.

Bawasiri nje inaweza kusababishwa na sababu kama kujisaidia kwa nguvu, kukaa kwa muda mrefu chooni, au hata sababu za kibaolojia.

Ni muhimu kutambua aina ya bawasiri unayopata ili uweze kuchukua hatua sahihi za matibabu. Kwa watu wanaoona dalili za bawasiri kama vile damu kwenye kinyesi au uvimbe nje ya mwili, ni muhimu kumwona daktari ili apate uchunguzi sahihi na kutoa ushauri wa matibabu unaofaa.

Matibabu ya bawasiri yanaweza kutofautiana kulingana na aina na ukubwa wa bawasiri, na pia kulingana na hali ya mtu binafsi. Kwa hiyo, ni muhimu kushauriana na mtaalamu wa afya ili kupata matibabu sahihi na kuzuia madhara zaidi.

Madhara ya bawasiri

Madhara ya bawasiri yanaweza kuwa ya kuchosha, kusumbua sana hivyo kukukosesha raha. Moja ya madhara hayo ni maumivu na muwasho wa mara kwa mara eneo la haja kubwa.

• Watu wenye bawasiri mara nyingi huwapati maumivu makali wanapojisaidia choo au hata wanapoketi kwa muda mrefu.
  
  Hatahivyo maumivu yanaweza kujitokeza ya kiwango tofauti, makali au madogo. Maumivu haya yanaweza kusababisha usumbufu mkubwa na kuzuia mtu kufanya shughuli zake za kawaida.

• Mbali na maumivu, bawasiri pia husababisha uvimbe katika eneo la haja kubwa.
• Kwa kuongezea, bawasiri inaweza kuongeza hatari ya kuvuja damu wakati wa kujisaidia choo. Kwa sababu mishipa ya damu inaweza kuvimba na kuvunjika, watu wenye bawasiri wanaweza kuona damu kwenye kinyesi au kwenye karatasi ya choo.
• Madhara mengine ya bawasiri ni pamoja na kupungua kwa uwezo wa kufurahia shughuli za kila siku kutokana na maumivu na usumbufu.

Matibabu ya Bawasiri

Kuna njia kadhaa za matibabu ya bawasiri, ambazo zinaweza kutofautiana kulingana na aina na kiwango cha tatizo. Baadhi ya matibabu ya kawaida ni pamoja na:

• Mabadiliko ya mlo na mtindo wa maisha: Kula vyakula vyenye nyuzinyuzi nyingi, kunywa maji ya kutosha, na kuepuka kukaa chooni kwa muda mrefu.
  
  
• Vyakula vyenye nyuzinyuzi nyingi kama vile matunda, mboga mboga, na nafaka nzima husaidia kuboresha mmeng’enyo wa chakula na kuzuia kuvimba kwa mishipa ya damu kwenye eneo la tundu la haja kubwa.
  
  
• Dawa za kupunguza uvimbe: Dawa za kupunguza uvimbe, kama vile vidonge vya kujipaka au suppositories, zinaweza kupunguza uvimbe na kupunguza maumivu.
  
  
• Tiba ya baridi: Kutumia pakiti za barafu au kuoga kwa maji baridi kunaweza kusaidia kupunguza uvimbe na kupunguza maumivu.
  
  
• Tiba ya joto: Kutumia maji ya moto au kuoga kwa maji ya moto kunaweza kusaidia kupunguza uvimbe na kupunguza maumivu.
• Joto husaidia kulegeza misuli na kuongeza mzunguko wa damu, ambayo inaweza kupunguza uvimbe na kupunguza maumivu yanayohusiana na bawasiri.
  
  
• Tiba ya upasuaji: Kwa bawasiri kali sana au zisizotibika kwa njia nyingine, upasuaji unaweza kuwa chaguo. Upasuaji unaweza kujumuisha kufunga mishipa ya damu ili kupunguza uvimbe au kuondoa bawasiri kabisa.
  
  

Ni muhimu kukumbuka kuwa matibabu sahihi ya bawasiri yanategemea sana aina na kiwango cha tatizo. Ni vyema kushauriana na daktari wako ili kupata ushauri na matibabu sahihi kulingana na hali yako maalum.

Dawa za Asili za Bawasiri

Mbali na matibabu ya kisasa, kuna pia dawa za asili ambazo zinaweza kusaidia kupunguza dalili za bawasiri. Baadhi ya dawa za asili zinazojulikana ni pamoja na:

• Mbegu za mwarobaini: Mbegu za mwarobaini zinaweza kusaidia kupunguza uvimbe na kupunguza maumivu. Unaweza kuzisaga na kuzitumia kama poda au kuzichanganya na mafuta ya nazi kisha kutumia kama mafuta ya kupaka.
  
  
• Majani ya mpera: Majani ya mpera yana mali ya kupunguza uvimbe na kuponya. Unaweza kuyachemsha na kuyatumia kama chai au kuyagonga na kuyatumia kama mafuta ya kupaka.
  
  
• Mafuta ya nazi: Mafuta ya nazi yana mali ya kupunguza uvimbe na kuponya. Unaweza kuyatumia moja kwa moja kwenye eneo lililoathirika.
  
  
• Mbegu za fenugreek: Mbegu za fenugreek zina mali ya kupunguza uvimbe na kusaidia katika kupona kwa haraka. Unaweza kuzisaga na kuzitumia kama poda au kuzichanganya na maji kuwa unga laini kisha kutumia kama mafuta ya kupaka.
  
  
• Majani ya aloe vera: Majani ya aloe vera ni dawa nyingine ya asili inayojulikana kwa uwezo wake wa kupunguza uvimbe na kuponya. Unaweza kukata jani moja na kutumia gel iliyomo ndani yake moja kwa moja kwenye eneo lililoathirika.
  
  
• Mizizi ya haradali: Mizizi ya haradali ina mali ya kupunguza uvimbe na kuponya. Unaweza kuyasaga na kuyachanganya na maji kuwa unga laini kisha kutumia kama mafuta ya kupaka.
  
  

Ni muhimu kuelewa kuwa dawa za asili zinaweza kuwa na athari tofauti kwa kila mtu na ni vyema kuzungumza na daktari wako kabla ya kuanza matumizi yake. Pia, ni muhimu kuzingatia kuwa dawa za asili zinaweza kuchukua muda zaidi kuona matokeo ikilinganishwa na matibabu ya kisasa.

Jinsi ya Kujikinga na Bawasiri

Kuna hatua kadhaa unazoweza kuchukua ili kujikinga na bawasiri au kuzuia hali hiyo isirudi tena. Hatua hizo ni pamoja na:

• Kula mlo wenye nyuzinyuzi nyingi na kutosha maji ili kuepuka kuvimbiwa au kuharisha
  
  
• Kutumia muda mfupi chooni na kujisaidia mara tu unapohisi haja
  
  
• Kuepuka kutumia nguvu nyingi wakati wa kujisaidia choo
  
  
• Kufanya mazoezi mara kwa mara ili kudumisha afya ya tumbo na kuzuia kuvimbiwa
  
  
• Kuepuka kukaa kwa muda mrefu chooni bila sababu
  
  
• Kuweka mazoea ya kuvuta maji ya kutosha kila siku ili kuboresha utendaji wa mfumo wa mmeng’enyo
  
  
• Kuepuka kubeba vitu vizito na kujaribu kuepuka kushinikiza mwili wakati wa kazi ngumu
  
  
• Kuweka tabia ya kuvaa nguo rahisi na zinazopitisha hewa ili kuepuka joto na unyevu unaoweza kusababisha
  uvimbe wa mishipa ya damu
  
  

Kwa kuzingatia hatua hizi za kujikinga na kuchukua hatua sahihi za matibabu, unaweza kudhibiti na kuponya bawasiri. Ni muhimu kuwasiliana na daktari wako ikiwa una dalili za bawasiri ili kupata ushauri na matibabu sahihi.